VERTİGO

VERTİGO

Vertigo, Latince ”Dönmek” fiilinden gelir ve baş ve hareket duyusunun yitirilmesi anlamına gelmektedir. Vertigo bir hastalık değildir aksine bir hastalığın belirtisidir. Halk arasında çok sık görülür. Bu rahatsızlık kişiyi yataktan kalkamaz hale getirebileceği gibi hafif bir göz kararması, baş dönmesi, kayma hissine kadar değişebilir. Hasta kişi sarhoşluk hissi duyabilir, bayılacakmış hissi ve sabit duramama hissine kapılabilir. Bu duyular hasta kişide korkuya, çaresizliğe ve depresyona neden olur.

VERTİGO NEDENLERİ

• İç kulak denge sisteminin bozulması
• Görmeyle sağlanan denge sisteminin bozulması
• Kas-iskelet sistemiyle sağlanan denge sisteminin bozulması
• Dolaşım bozukluğu
• Başta meydana gelen yaralanmalar
• İlaçların yan etkileri sonucu
• Kulak ameliyatları
• Nörolojik rahatsızlıklar
• Enfeksiyon
• Alerji
• Alkol

VERTİGO BELİRTİLERİ

”Vertigo atağı” alarak adlandırılan baş dönmesi şiddetli ise kişide denge kaybı, mide bulantısı, kusma ve aşırı terleme şeklinde görülür. Ataklar 1-2 dakika ile 12-24 saat arasında değişen bir süreye kadar uzayabilir. Bu ataklar sırasında baş dönmesinin yanında kulak çınlaması, işitme kaybı, bilincin zayıflaması ve denge kaybına bağlı yürüme zorluğu gibi belirtilerde görülebilir.

VERTİGO TÜRLERİ

Vertigo hastalığının iki çeşit türü vardır. Bunlar, periferik vertigo ve santral vertigodur.

Periferik Vertigo; Vertigonun sebebi iç kulak ya da vestibüler organlarıdır. Periferik vertigo, vestibüler ve otolojik vertigo olarak adlandırılır. Periferik vertigonun en sık sebebi benin pozisyonel proksismal vertigodur kısaca BPPV olarak adlandırılır. Buna meniere hastalığı, labirintis ve superior semisirküler kanal zedenlenmesi izler. İç kulağı etkileyen soğuğa maruz kalma, influenza, travma gibi etkenler geçici vertiyo ataklarına neden olabilir. Bunun yanında bazı antibiyotiklerde kanal sisteminde hasara yol açarak vertigo ataklarına sebep olabilir.

Santral Vertigo; Vertigo hastalığının nedeni eğer beyinde bulunan denge merkezlerinde ise bu tür vertigoya santral vertigo denir. Santral vertigoya, artikülasyon ve konuşma bozuklukları, yutma bozukluğu, çift görme gibi bazı ek nörolojik bulgular eşlik eder. Santral vertigonun en sık görülen nedenleri; multiple skleroz, migrene bağlı vertigo, letarel medüller sendrom gibi, otoimmun iç kulak hastalığı, akustik norinom ve beyin damar hastalıklarıdır.

VERTİGOYA NEDEN OLAN HASTALIKLAR

Dolaşım : Dolaşım bozuklukları baş dönmesinin en sık nedenleri arasındadır. Eğer beyniniz yeterince kan almazsa başınız dönmeye başlar. Hemen hemen herkes yatarken aniden ayağa kalktığında birkaç defa hissetmiştir, ancak bazı insanlar sık veya kronik nedenlerden ötürü baş dönmesi şikayetlerinde bulunurlar. Bu arterioskleroz (damar sertliği) dan dolayı olur. Bu rahatsızlık çoğunlukla yüksek tansiyon hastalarında, şeker hastalarında ve kan yağları yüksek olanlarda görülür. Bazen de kalp fonksiyonları yetersiz olanlarda veya kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır. Bazı ilaçlar özellikle nikotin ve kafein beyne giden kan akımını azaltır. Dietteki çok miktarda tuz da kan akımının azalmasına neden olur. Bazen dolaşımında strese, sinirlenmeye veya gerginliğe bağlı olarak bazı bozukluklar olabilir. Eğer iç, kulak yeterince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan vertigo ortaya çıkar. İç kulak kan dolaşımındaki değişikliklere çok hassastır. Bu yüzden beyin için bahsedilen zayıf kan dolaşımı durumlarının hepsi iç kulak için de geçerlidir.

Yaralanma : Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık sonrasında aşırı,kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir. Baş dönmesi birkaç hafta sürer. Bu süre içinde normal taraf yavaş yavaş karşı tarafın fonksiyonlarını üstlenir.

Enfeksiyon : Virüslerden örneğin soğuk algınlığına neden olanlar iç kulağı ve onun beyinle olan sinir bağlantılarını etkileyebilirler. Bu kötü bir vertigoya neden olurken işitme genellikle etkilenmez. Buna rağmen bakteriler sonucunda oluşan enfeksiyonlarda hem denge hemde işitme fonksiyonlarının bozulmasına neden olur. Baş dönmesinin şiddeti ve iyileşme zamanı kırıklarda olduğu gibidir.

Allerji : Bazı insanlar allerjik oldukları besinlerle veya havadaki parçacıklarla karşılaştıklarında baş dönmesi veya vertigo ile karşılaşabilirler.

Nörolojik hastalıklar : Multipl Skleroz, sifiliz, tümör gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar dengenin bozulmasına neden olur. Bunlar nadir nedenler olmasına rağmen doktorunuz muayene sırasında bunları da düşünecektir.

• Baş pozisyonuna bağlı vertigo; Belli baş pozisyonunda kendini gösteren ani baş dönmesi durumudur. Baş dönmesi çok uzun sürmez. Baş dönmesi beraberinde anormal göz hareketleri görülür. Göz kürleri istemsiz hareket eder. İşitmede bir sıkıntı yoktur, çınlama ve ek şikayetlerde yoktur. Tedavisinde epley manevrası yapılır yüzde doksanlara varan başarı oranı gösterir. Bu manevra haftada bir olarak uygulanır ve tedavi sonrasında kişiye başını öne ve arkaya kesinlikle eğmesi yasaklanır. Atakların tekrarlanması halinde bu manevra tekrar uygulanır.
• Meniere hastalığı (İç kulak tansiyonu); İç kulakta bulunan yarım daire kanalları içindeki sıvının artışına bağlı olarak iç kulak tansiyonu oluşur. Aşırı tuz tüketimi, menepoz, gebelik, stres gibi faktörler bu hastalığı tetikleyebilir. Her yaşta görülebilir fakat 40-60 yaş arasında daha sık görülmektedir. Hastalık genelde tek kulakta görülür. Baş dönmeleri, baş dönmelerinden önce kulakta çınlama, kulakta doygunluk hissi ve işitme kaybı bu hastalığın en önemli belirtilerindendir.
• Kalp damar hastalığı
• Santral sinir sistemi hastalıkları
• Orta kulak ve iç kulak arasındaki anormal bağlantılar
• İç kulaktan başın pozisyonunu beyine ileten sinirde iyi huylu tümör
• Boyun fıtığı ve boyun kireçlenmeleri
• Migren

VERTİGO TANISI

Uzman kişi hastadan aldığı bilgiler doğrultusunda hastayı muayene eder ve hastaya bazı testler yapar. Uzman kişinin hangi testleri yapacağı kişinin cinsiyetine, yaşına, vertigonun süresine, tipine ve ek şikayetlerin, hastalıkların bulunup bulunmamasına göre değişiklik gösterir. Uzman kişi kulak muayenesi ve nörolojik muayene yaparak hastalığın kulakta mı yoksa beyinde mi olduğu ile ilgili bilgi sahibi olmaya çalışır. Kulak ile ilgili sorun olduğu düşünülüyorsa iç kulak ile ilgili denge testi ve işitme testi yapar. Eğer nörolojik olduğu düşünülüyorsa EGG, bilgisayarlı tomografı ve MR çekilir ya da uzman kişi kalp-damar ile ilgili sorun olduğunu düşünüyor ise Ekokardiyografi ve EKG yapılır.

VERTİGO TEDAVİSİ

Vertigo tek başına bir hastalık olmayıp başka bir hastalığın belirtisi olduğu için ilk önce asıl hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Kulak hastalıklarına bağlı vertigo genellikle kısa veya uzun sürede kendiliğinden ortadan kalkmaktadırlar. Baş dönmesi pozisyonal baş dönmesi ise eğer, Epley manevrası denen, doktorun hasta kişiye muayene sırasında uygulayacağı bazı hareketlerle tedavi edilmektedir. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasına yardımcı olmaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi ya da ameliyat tedavisi kullanılması gerekir. Ayrıca vertigo hastalığını tetikleyici etkenlerden kaçınılmalı, sigara alkol gibi maddeler kullanılmamalıdır.